In 2016 schreef ik een blogpost over mijn afstudeeronderzoek naar interactief rondleiden. Dat deed ik in opdracht van het Groninger Museum. Na mijn afstuderen kreeg dat onderzoek een vervolg: ik mocht een handboek gaan maken voor de groep museumdocenten. Dat handboek ligt er nu!

Interactief rondleiden

Een rondleiding voor élke groep kan in zekere mate interactief worden benaderd: of het een enthousiaste groep is die open staat voor het onderwerp, middelbare scholieren, een groep kleine kinderen of misschien zelfs een stel verveelde managers. Het zou niet uit moeten maken. De interactieve rondleiding, als educatief instrument, is een hulpmiddel dat voor elke doelgroep (in meer of mindere mate) inzetbaar is. De daarbij gekozen didactische methodes helpen deelnemers kunstwerken zélf te (leren) doorgronden, op een voor hen interessante, ontspannen en leuke manier. Ze helpen museumdocenten bovendien interactie te bereiken, erachter te komen wat de groep wil en wat de groep aankan. Er wordt dus een brug geslagen tussen de groep en de museumdocent, die helpt om de rondleiding te moderniseren, professionaliseren en activeren.

De menselijke connectie

Een museumdocent is meer dan een pratende tekst, meer dan een wandelend audioapparaat. De rondleiding kan juist door de menselijke connectie dat stapje extra maken, ‘opvoeden’, zonder te dwingend te zijn. Door het stellen van vragen, het aangaan van het gesprek, het doen van opdrachten en het maken van de onverwachte verbinding, wil het Groninger Museum bereiken dat bezoekers zelf op een nieuwe of andere manier gaan kijken naar, denken over en doorgronden van kunst.

Kennisoverdracht

Kennisoverdracht blijft natuurlijk belangrijk en hoort erbij. Didactische methodes zijn hulpmiddelen, maar kennis ligt aan de basis, nooit andersom. Interactiviteit neemt dus niet de plaats in van kennisoverdracht. Methodes kunnen aangewend worden om samen met kennisoverdracht de verwondering en meningsvorming te bereiken.

Illustraties: Bart Nijstad.

Flexibiliteit

Tijdens een rondleiding moeten vaak ter plekke keuzes gemaakt worden en alleen de museumdocent kan dat doen. Flexibiliteit is dus heel belangrijk. Rondleiden is mensenwerk, waarbij ingespeeld moet worden op de situatie en de (wensen van de) groep. De rondleiding kan dus nooit helemaal voorgeschreven en gedicteerd worden van bovenaf, hoewel natuurlijk een basisvorm gebruikt wordt om enige houvast te bieden. Rondleiden is een vak, en een strak methodisch keurslijf bieden voor alle rondleidingen, doet daaraan geen recht. Het zou bovendien de kwaliteit van de rondleidingen niet ten goede komen. Het is een pleidooi voor de belangrijke rol van de museumdocent: elke rondleiding is uniek, omdat er een andere groep en andere museumdocent staat. Museumdocenten brengen persoonlijkheid in de rondleiding, iets eigens, en dat is onmisbaar.

Handboek

Het handboek is in eerste instantie bedoeld voor museumdocenten van het Groninger Museum, voor een versoepelde overgang naar – en het vertrouwen hebben in – het geven van interactieve rondleidingen, met als uitgangspunt dat niet alleen elke groep, maar ook elke museumdocent uniek is. Daarom is élke rondleiding uniek! Door spel en interactie kan de rondleiding dus in alle opzichten verrassend uitpakken.

Daarnaast maakt het handboek deel uit van een nieuwe serie boekjes, uitgegeven door de afdeling Educatie van het Groninger Museum. Het eerste deel – over het dementieprogramma bij de tentoonstelling De Ploeg, door collega Geertje de Groot – kwam twee jaar geleden uit. Mijn handboek is deel twee. Deel drie wordt waarschijnlijk geschreven door collega Bodil Keikes, die recent is afgestudeerd op het aanraken van kunst tijdens rondleidingen. Deze serie laat zien waar de afdeling Educatie mee bezig is, voor scholen en andere musea en culturele instellingen.

Ik ben ontzettend blij met en trots op het eindresultaat. De prachtig fantasievolle illustraties van Bart Nijstad onderstrepen precies de centrale boodschap: dat kunst zoveel meer is dan feitjes en wetenswaardigheden, kunst is fantasie, meningen, ideeën en verhalen. Laten we er samen van genieten!

Ik ben beschikbaar voor het geven van workshops over interactief rondleiden. Informatie, ervaringen uitwisselen, samen oefenen en naar huis met één van de handboeken om op je gemak alles nog eens na te lezen. De workshop is bedoeld voor musea en andere culturele instellingen, die bezoekers tijdens rondleidingen op een andere manier willen benaderen: minder feitjes, meer zelf en samen kijken, beschouwen, fantaseren. Geïnteresseerd? Neem contact met me op!